آبسه کبدی (hepatic abscess)

آبسه کبدی عفونت کبد است. اگرچه آبسه کبدی می‌تواند به عنوان عارضه بیماری‌های

کیسه صفرا باشد که در آن عفونت از طریق مجرای صفراوی به کبد ایجاد می‎شود.

علائم آن شامل درد شکم و تب است. درمان آسپیراسیون از راه پوست (قرار دادن یک سوزن

از طریق پوست به داخل آبسه) و یا جراحی لاپاروسکوپی به تخلیه چرک جمع‌آوری شده، با

درمان آنتی‌بیوتیک برای ریشه‎کن کردن عفونت است. آبسه درمان نشده کبدی می‌تواند به

سرعت خطر مرگ را به دنبال داشته باشد.

تجمع چرک در قسمتی از کبد را آبسه کبدی گویند که به دلایلی چون عفونت‎های داخل شکم

(مانند آپاندیسیت، دیورتیکولیت، عفونت‎های داخل خون، عفونت‎های داخل کبدی، اندوسکوپی

اخیر سیستم صفراوی کبدی و صدمات وارد شده به کبد ایجاد می‎شود. نشانه‎های این بیماری

عبارتند از: مدفوع سفید (گچ مانند)، ادرار تیره، تب و لرز، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، درد

شکمی در بالا و سمت راست، کاهش وزن ناخواسته، ضعف و یرقان.

​

هشدار

در صورت عدم درمان احتمال سپسیس و مرگ وجوددارد. حتی درصورت درمان ۳۰ -۱۰ درصد

احتمال مرگ‌ومیر وجود دارد، بویژه در آنها که بیشتر از یک آبسه دارند.

توصیه‎های بهداشتی درمانی

برای کاهش احتمال آبسه کبدی بهتر است هرچه سریعتر عفونت‎های شکمی درمان شوند. درمان

این بیماران برتخلیه چرک توسط درن (از روی پوست)و دریافت آنتی‌بیوتیک برای مدت ۶-۴ هفته.

البته گاهی درمان آنتی‌بیوتیکی تنها می‌تواند کافی باشد.

انواع

تاریخچه تشخیص آبسه‌های کبدی به زمان بقراط حکیم برمی‌گردد و آبسه‌های کبدی براساس

عوامل ایجادکننده آنها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

.۱آبسه پیوژنیک کبد که بوسیله میکروبهایی مانند ایشریشیا کولی، کلبسیلا، پروتئوس، اینتروکوک،

استافیلوکوک طلائی، استرپتوکوک فیکالیس، استرپتوکوک میلری و میکروبهای بی هوازی مانند خانواده

باکتروئید ایجاد می‎شود و گاهی اوقات چند میکروب با هم در ایجاد آن نقش دارند.

.۲آبسه آمیبی کبد که بوسیله آمیب هیستولیتیکا ایجاد می‎شود.

.۳آبسه قارچی کبد که بوسیله قارچ خانواده کاندیدا ایجاد می‎شود.

آسیب‌شناسی

آبسه کبدی معمولأ به شکل یک کیسه پر از چرک که همان لاشه گلبول‌های سفید، باکتریها و بقایای

سلولهای مرده هستند، فضایی از جسم کبد را اشغال نموده و می‌تواند با فشاری که به بافت‌های اطراف

خود در۲ داخل کبد وارد می‌نماید باعث بروز مشکلاتی برای بیمار شود.

علت‎شناسی

شایعترین علتهایی که باعث ایجاد آبسه پیوژنیک کبد می‌شوند عبارتند از:

.۱عفونت و التهاب سیستم صفراوی از خود کبد گرفته تا کیسه صفرا و لوزالمعده یا همان پانکراس

.۲سیروز کبدی

.۳پیوند کبد

.۴ آمبولی شریان کبد در بیماران مبتلا به سرطان کبد

.۵ بستری شدن در بیمارستان به هر علتی

.۶ ضعف سیستم ایمنی بدن به هر دلیلی مانند سوء تغذیه، ایدز یا مصرف داروهای پایین آورنده سیستم ایمنی

.۷ کهولت سن

.۸ پاره شدن آپاندیس

.۹ سرطان لوزالمعده

.۱۰ التهابها و عفونت‎های روده ها مانند بیماری کرون یا دایورتیکولیت

.۱۱ عفونت خون یا سپتیسمی

.۱۲ ضربه به کبد

آبسه‌های آمیبی کبد در اثر آمیبی از روده بزرگ ایجاد می‌شوند، به این صورت که بیمار معمولأ دچار یک اسهال

آمیبی خونی شده و بدون درمان خود به خود خوب شده و بعدها مثلأ بعد از ۶ ماه دچار آبسه آمیبی کبد می‎شود

و اکثر بیماران هنگام گرفتن تاریخچه بیماری، آن اسهال خونی آمیبی را که ۶ ماه پیش به آن دچار شده بودند، به یاد.

آبسه‌های قارچی کبد در افرادی که سیستم ایمنی پایینی به هر دلیل دارند مانند دیابت، ایدز و مصرف داروهای

پایین‌آورنده ایمنی، در اثر رشد وسیع قارچ‌های خانواده کاندیدا در روده بزرگ، به آن مبتلا می‌شوند.

علائم

یک بیمار آبسه کبدی معمولأ با یک تب و شکم درد مراجعه می‌کند، اما به ندرت محل دقیق درد را در بالای سمت

راست شکم یعنی جایی که کبد قرار دارد نشان می دهد و این می‌تواند ورزیده‌ترین پزشکان را گمراه کند.

علاوه بر تب و لرز که از شایعترین علائم بیماری هستند، حالت تهوع و استفراغ، کاهش وزن، زردی یا همان یرقان می‌توانند

از علائم دیگر بیماری باشند. گلبول‌های سفید معمولأ بالا می‌روند، بیلی روبین و آلکالین فسفات از بالا می‌روند،

اما آنزیم‌های کبدی خیلی بالا نمی‌روند و آلبومین سرم کاهش می‌یابد.

تشخیص

در اکثر مواقع پزشک با گرفتن یک تاریخچه دقیق بیمار، یک معاینه فیزیکی دقیق و انجام کارهای تصویربرداری مانند

سونوگرافی و سی‎تی‎اسکن به تشخیص می‌رسد. نکته بسیار مهم در تشخیص آبسه‌های کبدی متمایز نمودن

آبسه پیوژنیک از آبسه آمیبی است، زیرا درمان و پیش آگهی آنها کاملأ متفاوت است و تشخیص به موقع نوع

آبسه می‌تواند جان بیمار را نجات دهد. تمایز بین این دو نوع آبسه به سه روش صورت می‌گیرد:

.۱ آزمایش سرولوژی یا هماگلوتینین برای آمیب هیستولیتیکا

.۲ کشت میکروبی آبسه

.۳پاسخ به درمان آزمایشی

معمولأ وقتی بیمار یک جوان سالم است و فقط یک آبسه در لوب راست کبد خود دارد و کبد در معاینه دردناک است

و تیتر سرولوژی آمیبی او بالاتر از۲ ۲۵۶/۱ است به آبسه آمیبی بیشتر مشکوک می‎شویم، اما اگر بیمار یک بیمار بالای

۵۰ سال و مبتلا به دیابت و یرقان است و در معاینه می بینیم که ریه هم درگیر است و بیمار چند تا آبسه در نقاط

مختلف کبد خود دارد و تست سرولوژی آمیبی او کمتر از ۲۵۶/۱ می‌باشد و آلبومین سرم او هم پایین است،

بیشتر آبسه پیوژنیک برای او مطرح می‎شود.

درمان

درمان آبسه‌های کبد، براساس عوامل ایجادکننده آنها هم احتیاج به آنتی‌بیوتیک مناسب و هم احتیاج به تخلیه

جراحی دارد. بعضی مواقع اگر در دسترس باشد، تحت راهگشایی سی‎تی‎اسکن، جراح یک لوله وارد آبسه نموده

و آن را تخلیه می‌نماید، اما چنانچه آبسه زیاد در دسترس نباشد، عمل جراحی لازم است.