عفونت خون
عفونت خون در پی ورود باکتری‌ها به جریان خون ایجاد می‌شود. با اینکه تعریف
پزشکی عفونت خون کمی متفاوت است، ولی این تعریف برای توصیف باکتریمی،
سپتی‌سمی و سپسیس نیز استفاده می‌شود. سپسیس نوعی عفونت خطرناک
است که ممکن است به مرگ منجر شود. عفونت خون در صورت عدم درمان به موقع،
به‌سرعت به سپسیس تبدیل می‌شود. بنابراین تشخیص و درمان سریع عفونت خون
ضروری است. با این تفاسیر شناخت عواملی که منجر به بروز عفونت خون می‌شوند،
ضروری است و به شما کمک می‌کند از وقوع آن پیشگیری کنید.
علل بروز عفونت خون
عفونت خون زمانی ایجاد می‌شود که باکتریِ عامل عفونت در یکی از اعضای بدن،
وارد جریان خون شود. به حضور باکتری در خون باکتری می یا سپتی‌سمی گفته می‌شود.
با اینکه اصطلاحات سپتی‌سمی و سپسیس را معمولا با تعاریف مشابه به‌کار می‌برند،
ولی از لحاظ فنی این دو اصطلاح با یکدیگر تفاوت دارند. سپتی‌سمی به معنای وجود باکتری
در خون است که می‌تواند منجر به بروز سپسیس شود. سپسیس حالت شدید عفونت
خون است که اگر با درمان مناسب پاسخ داده نشود، زندگی فرد را تهدید خواهد کرد.
با این‌حال هر گونه عفونت ناشی از باکتری، قارچ یا ویروس می‌تواند موجب بروز سپسیس
شود و نیازی نیست حتما عامل ایجاد این عفونت‌ها در جریان خون فرد وجود داشته باشد.
این دسته عفونت‌ها معمولا در ریه، شکم و دستگاه ادراری به‌وجود می‌آیند. سپسیس اغلب
در افرادی رخ می‌دهد که بستری شده‌اند، زیرا در این مواقع احتمال بروز عفونت‌ها بالاتر است.
عفونت خون به معنای ورود باکتری‌ای به جریان خون است که قبلا در جایی از بدن عفونت
ایجاد کرده است. بنابراین تا زمانی که یک عفونت اولیه رخ نداده باشد، سپسیس ایجاد نمی‌شود.
برخی از شایع‌ترین علل عفونت‌های منجر به سپسیس عبارتند از:
- عفونت شکمی؛
- عفونت ناشی از نیش آلوده‌ی حشرات؛
- عفونت‌های ناشی از کاتتر (لوله‌‌ای نازک و منعطف) که برای کارهایی مانند دیالیز و شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند؛
- کشیدن دندان یا عفونت دندان؛
- قرار گرفتن زخم ناشی از عمل‌های جراحی در معرض باکتری‌ها یا عوض نکردن به‌موقع بانداژ؛
- قرار گرفتن زخم‌های باز در معرض محیط؛
- عفونت‌های ناشی از باکتری‌های مقاوم به دارو؛
- عفونت کلیه یا دستگاه ادراری؛
- سینه پهلو؛
- عفونت‌های پوستی.
برخی افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به سپسیس هستند. این افراد عبارتند از:
- کسانی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند. مانند افراد مبتلا به ایدز یا سرطان خون؛
- کودکان خردسال؛
- افراد مسن؛
- افرادی که از مواد مخدر داخل وریدی مانند هروئین استفاده می‌کنند؛
- افرادی که بهداشت دندان را رعایت نمی‌کنند؛
- کسانی که از کاتتر استفاده می‌کنند؛
- افرادی که به‌تازگی عمل جراحی یا اعمال دندان‌پزشکی انجام داده‌اند؛
- کسانی که در محل کارشان در معرض باکتری و ویروس‌های زیادی قرار دارند، مانند افرادی که در بیمارستان یا در فضای باز کار می‌کنند.
علائم عفونت خون عبارتند از:
- لرز؛
- تب شدید یا متوسط؛
- ضعف؛
- تنفس سریع؛
- افزایش سرعت ضربان قلب یا تپش قلب؛
- رنگ‌پریدگی مخصوصا در صورت.
برخی از علائم بالا می‌تواند ناشی از آنفولانزا یا سایر بیماری‌ها باشد. با این‌حال اگر در دوران نقاهت
به‌سر می‌برید یا به‌تازگی عمل جراحی داشته‌اید، بهتر است با مشاهده‌ی این علائم بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
برخی دیگر از علائم پیشرفته‌تر عفونت خون عبارتند از:
- کنفوزیون (نوعی حالت گیجی و کاهش هوشیاری)؛
- خال‌های قرمز بر روی پوست که ممکن است بزرگ‌تر و شبیه کبودی ناشی از ضربات شود؛
- عدم تولید یا تولید اندک ادرار؛
- شوک (افت فشار خون)؛
- از کار افتادگی یا نارسایی اندام‌ها.
- عفونت خون ممکن است موجب بروز سندرم زجر تنفسی یا شوک تنفسی شود. اگر این
- وضعیت به‌خوبی درمان نشود، مرگ بیمار را به دنبال خواهد داشت.
تشخیص عفونت خون
تشخیص عفونت خون توسط خود فرد کار دشواری است، زیرا علائم آن با علائم بسیاری از بیماری‌های
دیگر یکسان است. بهترین روش برای تشخیص سپتی‌سمی مراجعه به پزشک است. پزشک قبل
از هر چیز شما را معاینه می‌کند. این معاینه شامل اندازه‌گیری دمای بدن و فشار خون است.
اگر پزشک پس از معاینه به عفونت خون مشکوک باشد، آزمایشات دقیق‌تری برای پیدا کردن علائم
عفونت‌های باکتریایی انجام خواهد داد. سپتی‌سمی با آزمایش‌های زیر قابل تشخیص است:
- آزمایش کشت خون؛
- آزمایش سطح اکسیژن خون؛
- آزمایش شمارش سلول‌های خون؛
- آزمایش انعقاد خون؛
- آزمایش ادرار ازجمله آزمایش کشت ادرار؛
- پرتو ایکس از قفسه سینه؛
- آزمایش عملکرد کلیه و الکترولیت‌ها.
- علاوه بر اینها ممکن است پزشک‌تان عملکرد کلیه، کبد و تعادل الکترولیت‌ها را نیز بررسی کند.
- اگر بر روی پوست‌تان زخمی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک از ترشحات آن نمونه‌برداری
- کند تا نوع باکتری‌های موجود را شناسایی کند.
- شاید پزشک برای احتیاط تصویربرداری نیز برای‌تان تجویز کند. این آزمون‌ها که شامل پرتو ایکس،
- سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی و فراصوت هستند به تشخیص عفونت‌های موجود در اندام‌های بدن کمک می‌کنند.
در صورتی‌که باکتری موجب عفونت شده باشد، پزشک با شناسایی آن آنتی‌بیوتیک مناسب را برای درمان‌تان تجویز می‌کند.
روش‌های درمان عفونت خون
درمان سریع عفونت خون ضروری است، زیرا عفونت می‌تواند به‌سرعت به بافت‌ها و دریچه‌های قلب
گسترش بیابد. در صورت بروز عفونت خون احتمالا نیاز است بیمار در بیمارستان بستری شود. در صورتی
که علائمی مانند شوک در فرد ایجاد شود، باید او را به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل کرد. علائم شوک عبارتند از:
- رنگ‌پریدگی؛
- ضربان تند ولی ضعیف؛
- تنفس تند ولی کم‌عمق؛
- سرگیجه و عدم هوشیاری؛
- فشار خون پایین.
- ممکن است برای ثبات فشار خون‌تان و کمک به رهایی از شر عفونت‌ها اکسیژن و مایعات به‌صورت وریدی
- به شما تزریق شود. لخته شدن خون نگرانی دیگری است که در بیماران بی‌تحرک وجود دارد.
سپسیس معمولا با مصرف زیاد مایعات، تزریق داخل‌وریدی و آنتی‌بیوتیک‌هایی که باکتری‌های عامل عفونت
را هدف قرار می‌دهند، درمان می‌شود. گاهی اوقات برای کمک به تعادل فشار خون، مصرف موقت برخی
داروها نیاز است. این داروها وازوپرسور نام دارند. اگر سپسیس به قدری شدید باشد که موجب از کار افتادگی
چندین عضو شود، ممکن است هوا به کمک دستگاه وارد بدن بیمار شود. اگر سپسیس موجب از کار افتادگی
کلیه شود، بیمار باید به‌طور موقت تحت دیالیز قرار بگیرد.
بهبودی و چشم‌انداز درازمدت
عفونت خون می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود. بر اساس اعلام مایو کلینیک (یکی از معتبرترین مراکز و
دانشگاه‌های علوم پزشکی جهان) مرگ ناشی از شوک سپتیک در نیمی از موارد ابتلا به این عارضه دیده
می‌شود و حتی در صورت درمان موفق، سپسیس می‌تواند آسیب‌های دائمی به همراه داشته باشد.
یکی از این مشکلات افزایش احتمال عفونت‌ها در آینده است.
هرقدر درمان پزشک‌تان را بهتر اجرا کنید، احتمال بهبودی کامل‌تان افزایش می‌یابد. درمان سریع و
تهاجمی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شانس رهایی از سپسیس را افزایش خواهد داد.
بسیاری از افراد بدون پیامدهای بعدی از سپسیس خفیف بهبود می‌یابند. با مراقبت‌های مناسب
ظرف مدت ۱ یا ۲ هفته حال بیمار بهتر می‌شود.
اما اگر از سپسیس شدید نجات پیدا کنید، باز هم پیامدهای خطرناک آن شما را تهدید خواهد کرد.
برخی از عوارض جانبی بلندمدت سپسیس عبارتند از:
افزایش احتمال بروز لخته‌های خونی؛
از کار افتادگی اعضا. ممکن است فرد برای ادامه‌ی زندگی به عمل جراحی یا اقداماتی نیاز داشته باشد؛
مرگ بافت یا قانقاریا؛ ممکن است نیاز باشد بافت یا اندام تحت تأثیر قطع شود.
پیشگیری از عفونت خون
بهترین راه برای پیشگیری از عفونت خون، درمان و پیشگیری از بروز عفونت‌هاست. باید از زخم‌ها
با تمیز نگه‌داشتن و تعویض به‌موقع بانداژ مراقبت کرد تا دچار عفونت نشوند.