زایمان زودرس (Preterm birth)
زایمان زودرس در انسان به تولد نوزاد پیش از هفته ۳۷ام بارداری گفته می‌شود.
علت زایمان زودرس در اغلب موارد ناشناخته است.
نوزادان زودرس عموماً در معرض خطر ناتوانی در رشد ذهنی و جسمی هستند.
امروزه پیشرفتهای بسیاری در ارتباط با مراقبت از نوزادان نارس صورت گرفته است
ولی از میزان شیوع زایمان زودرس کاسته نشده‌است. زایمان زودرس از مهمترین
عوامل مرگ ومیر نوزادان در سطح جهان می‌باشد.
نوزاد نارس
اگر به هر دلیلی زایمان بین هفته‌های ۲۰ تا ۳۷ انجام شود نوزاد نارس خواهد بود.
زایمان زودرس و نارسی نوزاد یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌های نوزادی است. به‌طور
متوسط سالانه ۱۵ میلیون نوزاد به صورت نارس متولد می‌شوند که از این میزان ۶۰
درصد آنها از آفریقای جنوبی و آسیا است. همچنین هرسال نزدیک به یک میلیون از
نوزادان نارس جان خود را از دست می‌دهند. برخی از نوزادانی که زنده می‌مانند نیز
در تمام طول عمر خود با مشکلات و بیماری‌های فیزیکی، اختلالات ذهنی مربوط به
یادگیری و سایر ناتوانی‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. حدوداً سه چهارم نوزادان نارس
که اقدامات پزشکی مناسبی را در دریافت می‌کنند زنده مانده و سلامتی خود را بدست
می‌آورند. درکشورهای توسعه یافته از طریق انجام اقدامات پزشکی ویژه برای نوزادان نارس
۹ نوزاد از هر ۱۰ نوزاد نارس می‌توانند نجات پیدا کنند.
علت
بیشتر زایمان‌های زودرس به صورت خود بخودی رخ می‌دهند، اما تعدادی از آنها نیز در نتیجه
القای زایمان یا خارج کردن نوزاد پیش از موعد و به روش سزارین است که علت آن می‌تواند
ابتلای مادر به انواع بیماری‌ها یا حتی عوارض بارداری نظیر پره اکلامپسی باشد که به علت
خطرات سلامتی که ممکن است جان مادر و حتی نوزاد را تهدید کند. از جمله علت‌های
زایمان زودرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف سیگار
- مصرف الکل
- بارداری دو یا چندقلویی
- فشار خون بالا
- دیابت
- انواع عفونت‌ها
بارداری در سنین بالا است.
مشخصات ظاهری نوزادان نارس
باتوجه به آنکه نوزادان نارس مراحل تکامل در رحم مادر را به طور کامل پشت سر نگذاشته‌اند،
چربی زیر پوستی در آنها بسیارکم بوده یا تشکیل نشده‌است، از این رو پوست آنها به رنگ
صورتی (کم رنگ یا پرنگ) بوده که معمولاً عروق خونی از ورای آن قابل مشاهده است.خطوط و
چین‌های پوستی درکف دست‌ها و پاها و نیز بر روی کیسه بیضه ایجاد نشده یا بسیار کم است.
همچنین برخی از رفلکس‌ها همانند چنگ زدن و چرخیدن به سمت منبع شیر در آنها شکل نگرفته‌است.
خوراک
شیر مادربهترین غذا برای نوزاد نارس است زیرا آنتی‌بادی‌های موجود در شیر مادر به بدن نوزاد
وارد شده و او را در برابر بسیاری از بیماری‌ها ایمن خواهد کرد. حتی اگر نوزاد توانایی کافی
برای مکیدن پستان مادر نداشته باشد، می‌توان شیر را دوشید و با کمک یک سرنگ استریل
یا لوله‌های مخصوص به نوزاد داد.
مراقبت‌ها
تا زمانی که این نوزادان نتوانند درجه حرارت بدن‌شان را حفظ کنند، در انکیباتور (تخت‌های مخصوصی
برای گرم نگهداشتن، اکسیژن‌رسانی) تحت مراقبت قرارمی‌گیرند. نوزادان نارسی که به واحد
مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) منتقل می‌شوند بسیار دقیق از لحاظ عفونت و تنفس و ضربان قلب
تحت مراقبت قرار می‌گیرند. با توجه به این که این نوزادان دوره بارداری را به‌طور کامل پشت سر نگذاشته‌اند،
بدن آنها هنوز برای زندگی در محیط خارج از رحم به طور کامل آماده نشده است به این ترتیب از همان
لحظات ابتدایی تولد برای حیات به کمک‌های ویژه ای نیاز دارند. برای مثال دستگاه تنفس این نوزادان
هنوز به طورکامل تکامل نیافته‌است و به همین دلیل بیشتر نوزادان نارس دچار زجر تنفسی بوده و
ممکن است مدتی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری شوند.